Πολλές φορές η ενασχόληση με το χόμπι, μας δημιουργεί ορισμένα απλά
ερωτήματα που όμως δεν είμαστε απόλυτα σίγουροι για τις απαντήσεις τους.
Ποιος από εμάς δεν αναρωτήθηκε αν βλέπουν τα ψάρια μας εκτός του ενυδρείου ή αν μας ακούνε ? Αν μπορούν να ξεχωρίσουν τις διαφορετικές γεύσεις και μυρωδιές της τροφής που τους παρέχουμε ή αν κοιμούνται και πως το επιτυγχάνουν με ανοικτά μάτια ? Η πολύωρη παρατήρηση της συμπεριφοράς των ψαριών που φιλοξενούμε μας δίνει ορισμένες απαντήσεις, αλλά το σημαντικότερο μέρος αυτών των πληροφοριών πηγάζει από επιστημονικά πειράματα και χρόνιες μελέτες που πραγματοποιούνται με ειδικό εξοπλισμό σε εργαστηριακές εγκαταστάσεις, που δυστυχώς εμείς οι χομπίστες δε μπορούμε να διαθέσουμε. Τα παρακάτω λοιπόν αποτελούν επιστημονικές αναφορές και συμπεράσματα που υπάρχουν στο internet κι εν μέρει επιφυλάσσομαι για την ακρίβεια τους.
Ακούνε τα ψάρια μας ?
Τα ψάρια ακούνε και μάλιστα πολύ καλά. Θεωρούμε δεδομένο πως ο ήχος ταξιδεύει έως και πέντε φορές γρηγορότερα στο νερό από ότι στον αέρα γι’ αυτό το λόγο ενοχλούνται από δυνατούς θορύβους περισσότερο από εμάς.
- Μα δεν έχουν αυτιά !
Λάθος. Όλα τα ψάρια έχουν αυτιά, απλά βρίσκονται εσωτερικά στη δομή των οστών του κεφαλιού. Σε συνδυασμό με αισθητήρες που διαθέτουν, μπορούν να καταλάβουν και τις δονήσεις του νερού που τα περιβάλλει καθώς και άλλα πολλά στοιχεία.
Μυρίζουν τα ψάρια μας ?
Ορισμένα ήδη έχουν πολύ ανεπτυγμένη την αίσθηση της όσφρησης κι άλλα όχι. Με τα οσφρητικά νεύρα στα ρουθούνια τους μπορούν να εντοπίσουν τις μυρωδιές των τροφών, των αντικειμένων και των άλλων οργανισμών που βρίσκονται κοντά τους, όπως ακριβώς κάνουν τα ζώα της στεριάς. Ορισμένα ήδη χρησιμοποιούν την όσφρηση ώστε να εντοπίζουν τροφή, να προφυλάσσονται από θηρευτές, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις για να βρίσκουν το μέρος που έχουν εναποθέσει τα αυγά τους ή το μέρος που θεωρούν ασφαλές ώστε να κρύβονται όταν βρίσκονται σε κίνδυνο.
Βλέπουν τα ψάρια το δικό μας κόσμο ?
Τα μάτια των ψαριών είναι με τέτοιο τρόπο ανεπτυγμένα ώστε να βλέπουν υποβρύχια. Οι κυριότερες διαφορές τους με τα ανθρώπινα μάτια είναι ότι δεν διαθέτουν βλέφαρα διότι δεν τα έχουν ανάγκη αφού τα μάτια τους δεν στεγνώνουν. Oύτε έχουν τη δυνατότητα να εστιάζουν σε αντικείμενα ανάλογα της απόστασης με τον τρόπο που το κάνουμε εμείς, αλλά το κάνουν όπως ακριβώς οι φακοί των φωτογραφικών μηχανών, μετακινώντας τον κρυσταλλοειδή χιτώνα τους εμπρός και πίσω. Η όραση διαφέρει αρκετά από είδος σε είδος. Τα περισσότερα είδη βλέπουν μόνο κοντά, ενώ μακριά δε μπορούν να διακρίνουν τίποτα. Aλλα είδη βλέπουν πολύ μακριά και δυσκολεύονται σε κοντινές αποστάσεις. Το σημαντικό όμως στην όραση των ψαριών είναι η γωνία θέασης. Βλέπουν σχεδόν 360 μοίρες με εξαίρεση ένα μικρό σημείο ακριβώς πίσω τους.
Εργαστηριακά πειράματα έχουν δείξει ότι τα ψάρια μπορούν να διακρίνουν χρώματα. Μέχρι σήμερα υπάρχουν αναφορές πως χρώματα όπως το άσπρο, μαύρο, κόκκινο, πράσινο, κίτρινο και μπλε, είναι πλήρως διακριτά κυρίως σε μεγαλόσωμα είδη. Μάλιστα δείχνουν περισσότερη προτίμηση σε ορισμένα χρώματα από ότι σε άλλα, με το κόκκινο να είναι το πιο αρεστό χρώμα αφού συνδυάζεται σχεδόν από την πλειοψηφία με το φαγητό.
Παρόλο που δεν έχουν βλέφαρα, τα ψάρια κοιμούνται. Μπορούν να το πετύχουν επειδή ο εγκέφαλος τους λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο από τον δικό μας και δεν χρειάζεται να δίνει εντολή στα βλέφαρα. Πολλοί υποστηρίζουν πως κατά την διάρκεια του ύπνου τους ένα μέρος του εγκεφάλου τους παραμένει ενεργό.
Γεύονται τα ψάρια μας ?
Ορισμένα ήδη, κυρίως ψάρια βυθού, έχουν ανεπτυγμένη την αίσθηση της γεύσης. Στα υπόλοιπα δεν είναι σε τέτοιο βαθμό ανεπτυγμένη συγκριτικά με τις άλλες αισθήσεις τους. Μάλιστα στα γατόψαρα η γεύση αναγνωρίζεται από τα μουστάκια τους και σε ορισμένα άλλα είδη ακόμα και από τη ράχη τους.
Η έκτη αίσθηση των ψαριών μας !
Τα ψάρια έχουν ένα επιπλέον αισθητήριο όργανο που λέγεται πλευρική αίσθηση ή πλευρική γραμμή. Με αυτή την αίσθηση (που συνδυάζει την ακοή και ας πούμε τη δική μας αφή) μπορούν να αναγνωρίσουν κραδασμούς που τυχών υπάρχουν στο περιβάλλον τους, να καταλάβουν το μέγεθος της πηγής τους, την κατεύθυνση της, και αναλόγως της έντασης και της συχνότητας αναγνωρίζουν εάν πρόκειται για απειλή ή όχι. Επίσης η πλευρική γραμμή είναι υπεύθυνη για την αναγνώριση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, ενώ στα περισσότερα κοπαδόψαρα χρησιμοποιείται για τη συνοχή του κοπαδιού και την ταχύτητα του.
Ποιος από εμάς δεν αναρωτήθηκε αν βλέπουν τα ψάρια μας εκτός του ενυδρείου ή αν μας ακούνε ? Αν μπορούν να ξεχωρίσουν τις διαφορετικές γεύσεις και μυρωδιές της τροφής που τους παρέχουμε ή αν κοιμούνται και πως το επιτυγχάνουν με ανοικτά μάτια ? Η πολύωρη παρατήρηση της συμπεριφοράς των ψαριών που φιλοξενούμε μας δίνει ορισμένες απαντήσεις, αλλά το σημαντικότερο μέρος αυτών των πληροφοριών πηγάζει από επιστημονικά πειράματα και χρόνιες μελέτες που πραγματοποιούνται με ειδικό εξοπλισμό σε εργαστηριακές εγκαταστάσεις, που δυστυχώς εμείς οι χομπίστες δε μπορούμε να διαθέσουμε. Τα παρακάτω λοιπόν αποτελούν επιστημονικές αναφορές και συμπεράσματα που υπάρχουν στο internet κι εν μέρει επιφυλάσσομαι για την ακρίβεια τους.
Ακούνε τα ψάρια μας ?
Τα ψάρια ακούνε και μάλιστα πολύ καλά. Θεωρούμε δεδομένο πως ο ήχος ταξιδεύει έως και πέντε φορές γρηγορότερα στο νερό από ότι στον αέρα γι’ αυτό το λόγο ενοχλούνται από δυνατούς θορύβους περισσότερο από εμάς.
- Μα δεν έχουν αυτιά !
Λάθος. Όλα τα ψάρια έχουν αυτιά, απλά βρίσκονται εσωτερικά στη δομή των οστών του κεφαλιού. Σε συνδυασμό με αισθητήρες που διαθέτουν, μπορούν να καταλάβουν και τις δονήσεις του νερού που τα περιβάλλει καθώς και άλλα πολλά στοιχεία.
Μυρίζουν τα ψάρια μας ?
Ορισμένα ήδη έχουν πολύ ανεπτυγμένη την αίσθηση της όσφρησης κι άλλα όχι. Με τα οσφρητικά νεύρα στα ρουθούνια τους μπορούν να εντοπίσουν τις μυρωδιές των τροφών, των αντικειμένων και των άλλων οργανισμών που βρίσκονται κοντά τους, όπως ακριβώς κάνουν τα ζώα της στεριάς. Ορισμένα ήδη χρησιμοποιούν την όσφρηση ώστε να εντοπίζουν τροφή, να προφυλάσσονται από θηρευτές, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις για να βρίσκουν το μέρος που έχουν εναποθέσει τα αυγά τους ή το μέρος που θεωρούν ασφαλές ώστε να κρύβονται όταν βρίσκονται σε κίνδυνο.
Βλέπουν τα ψάρια το δικό μας κόσμο ?
Τα μάτια των ψαριών είναι με τέτοιο τρόπο ανεπτυγμένα ώστε να βλέπουν υποβρύχια. Οι κυριότερες διαφορές τους με τα ανθρώπινα μάτια είναι ότι δεν διαθέτουν βλέφαρα διότι δεν τα έχουν ανάγκη αφού τα μάτια τους δεν στεγνώνουν. Oύτε έχουν τη δυνατότητα να εστιάζουν σε αντικείμενα ανάλογα της απόστασης με τον τρόπο που το κάνουμε εμείς, αλλά το κάνουν όπως ακριβώς οι φακοί των φωτογραφικών μηχανών, μετακινώντας τον κρυσταλλοειδή χιτώνα τους εμπρός και πίσω. Η όραση διαφέρει αρκετά από είδος σε είδος. Τα περισσότερα είδη βλέπουν μόνο κοντά, ενώ μακριά δε μπορούν να διακρίνουν τίποτα. Aλλα είδη βλέπουν πολύ μακριά και δυσκολεύονται σε κοντινές αποστάσεις. Το σημαντικό όμως στην όραση των ψαριών είναι η γωνία θέασης. Βλέπουν σχεδόν 360 μοίρες με εξαίρεση ένα μικρό σημείο ακριβώς πίσω τους.
Εργαστηριακά πειράματα έχουν δείξει ότι τα ψάρια μπορούν να διακρίνουν χρώματα. Μέχρι σήμερα υπάρχουν αναφορές πως χρώματα όπως το άσπρο, μαύρο, κόκκινο, πράσινο, κίτρινο και μπλε, είναι πλήρως διακριτά κυρίως σε μεγαλόσωμα είδη. Μάλιστα δείχνουν περισσότερη προτίμηση σε ορισμένα χρώματα από ότι σε άλλα, με το κόκκινο να είναι το πιο αρεστό χρώμα αφού συνδυάζεται σχεδόν από την πλειοψηφία με το φαγητό.
Παρόλο που δεν έχουν βλέφαρα, τα ψάρια κοιμούνται. Μπορούν να το πετύχουν επειδή ο εγκέφαλος τους λειτουργεί με διαφορετικό τρόπο από τον δικό μας και δεν χρειάζεται να δίνει εντολή στα βλέφαρα. Πολλοί υποστηρίζουν πως κατά την διάρκεια του ύπνου τους ένα μέρος του εγκεφάλου τους παραμένει ενεργό.
Γεύονται τα ψάρια μας ?
Ορισμένα ήδη, κυρίως ψάρια βυθού, έχουν ανεπτυγμένη την αίσθηση της γεύσης. Στα υπόλοιπα δεν είναι σε τέτοιο βαθμό ανεπτυγμένη συγκριτικά με τις άλλες αισθήσεις τους. Μάλιστα στα γατόψαρα η γεύση αναγνωρίζεται από τα μουστάκια τους και σε ορισμένα άλλα είδη ακόμα και από τη ράχη τους.
Η έκτη αίσθηση των ψαριών μας !
Τα ψάρια έχουν ένα επιπλέον αισθητήριο όργανο που λέγεται πλευρική αίσθηση ή πλευρική γραμμή. Με αυτή την αίσθηση (που συνδυάζει την ακοή και ας πούμε τη δική μας αφή) μπορούν να αναγνωρίσουν κραδασμούς που τυχών υπάρχουν στο περιβάλλον τους, να καταλάβουν το μέγεθος της πηγής τους, την κατεύθυνση της, και αναλόγως της έντασης και της συχνότητας αναγνωρίζουν εάν πρόκειται για απειλή ή όχι. Επίσης η πλευρική γραμμή είναι υπεύθυνη για την αναγνώριση της θερμοκρασίας του περιβάλλοντος, ενώ στα περισσότερα κοπαδόψαρα χρησιμοποιείται για τη συνοχή του κοπαδιού και την ταχύτητα του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου